Szłapcugiym bez gruba

Na realizację zadania „Szłapcugiym bez gruba” biblioteka uzyskała 24 tys. zł. Nazwa nawiązuje do określenia pieszej wędrówki w gwarze śląskiej, która wraz ze słowem „gruba” oznaczającym kopalnię tworzy wyrażenie w dosłownym tłumaczeniu: „Wędrówka przez kopalnię”. Tytuł zawiera ideę projektu. Chodzi o wędrówkę zarówno w sensie dosłownym, wokół pogórniczych zabudowań kopalni „Piast” w Lędzinach jak i przyjrzenie się historii tego zakładu, niegdysiejszej „matce żywicielce” wielu mieszkańców dzisiejszego powiatu bieruńsko-lędzińskiego.

A historię tę zapoczątkował szyb Matylda uruchomiony w 1842 r.

Niestety olbrzymi napływ wód gruntowych spowodował zamknięcie szybu już 3 lata później. Wydobycie zostało wznowione pół wieku później. Kopalnia o nazwie Heinrichsfreude (od imienia księcia pszczyńskiego Jan Henryka XI – jej założyciela) „fedrowała” czarne złoto od 1893 r. do 1925 r., po czym jej pole eksploatacji oraz zabudowania przejęła nowa kopalnia „Szyby Piasta”, która w czasie II wojny światowej funkcjonowała jako „Piastschachte”. Po wojnie kopalnia „Piast” przodowała w wydobyciu, a w latach 60. była jedną z najnowocześniejszych w Jaworznicko-Mikołowskim Zjednoczeniu Przemysłu Węglowego. W 1972 r. została włączona do KWK Ziemowit jako Ruch Piast. Jej ostateczna likwidacja miała miejsce w 2001 r.

Dzieje tej pierwszej kopalni w Lędzinach są silnie związane z losami kolejnych pokoleń mieszkańców dzisiejszego powiatu bieruńsko-lędzińskiego i tyskiego.

Działania w ramach projektu będą odbywały się w przestrzeni wokół zabudowań nieistniejącej już pierwszej kopalni węgla kamiennego „Piast” w Lędzinach, zlokalizowanych w sąsiedztwie siedziby Biblioteki Powiatowej przy ul. Lędzińskiej 24. Mają one za zadanie zaktywizować i zintegrować mieszkańców, Lędzin oraz okolicznych miejscowości, także osób z niepełnosprawnościami sensorycznym i ruchowymi wokół wspólnego, materialnego i niematerialnego dobra, jakim jest ponad 180 letnia historia górnictwa na tym obszarze oraz ślady jej działalności w przestrzeni urbanistycznej.

Pierwszym wydarzeniem, inaugurującym cały projekt był wykład prof. Ryszarda Kaczmarka, historyka UŚ, specjalisty w zakresie historii Śląska - „Od Matyldy do Szybów Piasta. Historia pierwszej kopalni w Lędzinach”. Spotkanie odbyło się w Centrum Usług Społecznych w Lędzinach, przy ul. Lędzińskiej 24a.

Siedziba CUS to przykład wykorzystania zabudowań industrialnych i ich pomyślnej rewitalizacji.

Obiekt ten był niegdyś budynkiem maszyny wyciągowej szybu „Piast II”, dziś służy osobom ze szczególnymi potrzebami; na co dzień podopiecznym Ośrodka Dziennego Pobytu Seniora. Jest on dostosowany do osób z niepełnosprawnością ruchową i słuchową (pętla indukcyjna). Kolejnymi punktami w ramach projektu są wyjścia plenerowe w dwóch grupach integracyjnych.

Pierwszą grupę stanowić będą seniorzy z Dziennego Domu Pomocy i Klubu Seniora w Centrum Usług Społecznych w Lędzinach oraz uczniowie 8. klas SP nr 1 z OI im. Karola Miarki w Lędzinach a także chętni sympatycy regionalnej historii. Wyjście poprzedzone będzie krótką prelekcją Józefa Wisiorka, byłego górnika kopalni „Ziemowit”, tłumacza utworów literackich oraz pieśni na gwarę śląską, miłośnika i znawcę śląskiej tradycji. 

Drugą grupę stanowić będą członkowie Klubu Turystyczno-Historycznego im. Bogusława Żogały oraz uczniowie klasy reklamy Powiatowego Zespołu Szkół w Lędzinach. Wyjście to poprzedzi prelekcja dr Grzegorza Sztolera, dziennikarza, historyka archiwisty, badacza dziejów ziemi pszczyńskiej, autora książek i artykułów o tematyce regionalnej.

- Wszystkie nasze działania rozgrywają się w przestrzeniach nieistniejącej kopalni „Piast”, które zlokalizowane są właśnie w sąsiedztwie siedziby Biblioteki Powiatowej przy ul. Lędzińskiej 24. To taki dobry symbol naszych czasów, że kultura znalazła siedzibę w postindustrialnym obiekcie. Ale takich śladów jest więcej. Będziemy je eksplorować w czasie naszych spacerów terenowych i wykładów. Nie ukrywam, że liczymy na obecność i aktywne uczestnictwo mieszkańców Lędzin – ale nie tylko – i wspólne odkrywanie przeszłości „Starego Piasta”. Mam nadzieję, że wszystkie te wydarzenia, jakie realizujemy w ramach projektu, wzbogacą naszą wiedzę historyczną, zintegrują naszą społeczność i przywrócą pamięć o tej kopalni której NIE NALEŻY UTOŻSAMIAĆ z kopalnią Piast w Bieruniu. Ona jest o wiele młodsza i nie ma nic wspólnego z naszą, lędzińską, o ponad stuletniej tradycji – podkreśla liderką projektu, Monika Kostyra, liderka projektu.

Wydarzeniem końcowym wieńczącym wszystkie działania projektu będzie udostępniana w CUS, PBP oraz PZS w Lędzinach wystawa zdjęć archiwalnych i współczesnych.

Fotografie Sławomira Bielaka dokumentują zachowane ślady po kopalni „Piast”, zabudowania przemysłowe, dziś obiekty użyteczności publicznej tj. Urząd Miasta, Ośrodek Rekreacyjno-Sportowy czy Powiatowe Centrum Społeczno-Gospodarcze w Lędzinach a także budynki mieszkalne byłych pracowników kopalni. Wernisaż wystawy odbędzie się 17.10.br o godz. 17.30 w CUS w Lędzinach.